KOLENDRA LIŚĆ

KOLENDRA SIEWNA liść
(Coriandrum sativum) 

ang. coriander, cilantro, Chinese parsley, dhania;
hiszp. cilantro;
niem. Echte Koriander;
fran. Coriandre, Coriandre cultivée;
ros. Кориа́ндр посевно́й;


Kolendra siewna jest jednoroczną rośliną z rodziny selerowatych spokrewnioną z koprem i anyżem. Wywodzi się z regionu morza Śródziemnego, gdzie już w starożytności stosowana była jako dodatek do chleba i niektórych potraw. Wykorzystywano zarówno zielone części rośliny, które w okresie kwitnienia wyróżniają się silnym aromatem, jak i suszone na słońcu owoce. W Europie rozpowszechnili ją Rzymianie i Grecy, a w Polsce znana była już za czasów piastowskich, choć ze względu na wymagania klimatyczne (i tym samym trudną uprawę)  oraz skłonność do szybkiego dziczenia nie zdobyła szczególnej popularności. Dużo szybciej jej hodowla rozwinęła się w Ameryce Łacińskiej, dokąd kolendra dotarła za sprawą konkwistadorów. Współcześnie należy do grona najbardziej znanych i najchętniej stosowanych przypraw na świecie.


SUROWIEC: liść kolendry (folium coriandri)

Zawiera do 1,5% olejku eterycznego (złożonego przede wszystkim z linalolu, choć jego dokładny skład różni się w zależności od gatunku i miejsca uprawy rośliny) oraz flawonoidy, związki kumarynowe, fitosterole, olej, związki białkowe i węglowodany. Charakteryzuje się łagodnym, korzennym smakiem z nutą orzechowej słodyczy i pomarańczowo-cynamonowym posmakiem.


DZIAŁANIE

Liść kolendry działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, stymuluje wytwarzanie żółci i ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe. Tym samym przyspiesza trawienie pokarmów i ułatwia wchłanianie cennych składników odżywczych. Usuwa wzdęcia i reguluje wypróżnianie. Wykazuje właściwości polepszające apetyt, a zarazem delikatnie odkażające przewód pokarmowy. Ułatwia odkrztuszanie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych przy przeziębieniach i grypie. Składniki zawarte w olejku eterycznym działają także aromaterapuetycznie, uspokajająco i relaksująco, a co ważne – również antydepresyjnie.


ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII

Liść kolendry to powszechny składnik indyjskich i arabskich mieszanej przyprawowych takich jak curry, garam masala, bakarat i harissa. Stosuje się je do potraw z marchwi, kapusty, dyni i rzepy oraz roślin strączkowych. Nadaje się do marynowania ryb i mięsa, w tym drobiu i dziczyzny, coraz częściej też, wzorem kuchni śródziemnomorskiej, dodawana jest do konserwowanych ogórków, grzybów i pikli warzywnych. Doskonale komponuje się ze świeżymi warzywami podawanymi z dodatkiem octu winnego lub balsamicznego. Ponadto kolendra może być składnikiem słodkich wypieków (w szczególności pierników i ciasteczek korzennych) i deserów. W połączeniu z anyżem, koprem włoskim i kminkiem stosuje się jako przyprawa do chleba. Niekiedy wykorzystywany również do aromatyzowania napojów alkoholowych.


ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE

Liść kolendry zalecany jest na poprawę apetytu, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, utrudnionym wydzielaniu soków żołądkowego i trzustkowego oraz przy bólach brzucha spowodowanych wzdęciami. Pomocniczo w chorobach serca i zaburzeniach trawiennych. Dieta bogata w kolendrę zalecana jest również rekonwalescentom, ponieważ przyspiesza powrót do zdrowia i odzyskanie sił po długotrwałych chorobach. Napary (sporządzone na mleku zamiast na wodzie) okazują się skuteczne na kaszel, katar i przeziębienie. Olejek i wyciągi alkoholowe z dodatkiem liści kolendry wcierane w skórę łagodzą dolegliwości reumatyczne, zmniejszają ból i obrzęki.


PRZECIWWSKAZANIA

Ze względu na brak odpowiednich badań w tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią. Olejek kolendrowy zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV, dlatego w okresie przyjmowania preparatów ziołowych na bazie tej rośliny zaleca się ograniczenie ekspozycji na słońce. Ze względu na blokadę substancji umożliwiających przyswajanie witaminy B1, podczas regularnego zażywanie mieszanek ziołowych z dodatkiem kolendry zaleca się spożywanie zwiększonej ilości tej witaminy.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Zupa marchewkowa z kolendrą

4 duże marchewki
1 średnia cebula
1 łyżka oliwy
1 l bulionu warzywnego
10 g suszonej kolendry
sól, pieprz

Marchew obrać i pokroić w cienkie paski. Cebulę posiekać w piórka. W garnku o grubym dnie rozgrzać oliwę, dodać pokrojone warzywa i smażyć, aż lekko zmiękną. Następnie zalać bulionem warzywnym i doprowadzić do wrzenia. Dodać roztarte w dłoniach liście kolendry i całość gotować przez 10 minut. Następnie odstawić do przestygnięcia i po schłodzeniu zmiksować na gładki krem. Można podawać ze śmietaną